Met jaarlijks rond de 1900 demonstraties, is Den Haag de demonstratiehoofdstad van Nederland. Eigenlijk ook best logisch voor de stad van Vrede en Recht, de stad waar onze regering is gezeteld. Dat maakt Den Haag tot een ideaal podium om onvrede te uiten en je stem te laten horen. Dé plek van demonstreren in Den Haag is toch wel het Malieveld. Lekker centraal en plek genoeg. 

P.J. Troelstra, demonstratie 1911, maker onbekend

Trouw aan de Koningin! 

Het Malieveld is al decennialang het terrein voor demonstraties. De toenmalige leider van de Nederlandse SDAP, Pieter Jelles Troelstra, denkt dat Nederland toe is aan nieuw gezag en roept op tot een socialistische revolutie. Hij maakte duidelijk een vergissing. In 1918 trokken duizenden Nederlanders naar het Malieveld om hun trouw aan het koningshuis te uitten. Koningin Wilhelmina, haar man prins Hendrik en prinses Juliana waren ook bij de demonstratie aanwezig. Demonstranten bevrijdden de paarden van het rijtuig en trokken zelf het rijtuig met koninklijk paar en al door de stad heen. 

Dezelfde Troelstra was in 1911 zelf op het Malieveld te vinden wanneer hij een grote groep betogers toespreekt die demonstreren voor het Algemeen Kiesrecht. 

Ludieke demonstraties 

Ondanks dat (bijna) altijd de demonstratie-doelen serieus zijn, worden er toch ook ludieke acties bedacht om de aandacht van de politiek te trekken. 

Zo zetten verpleegkundigen in Corona-tijd meer dan 5000 paar schoenen op het Malieveld om aandacht te vragen voor de zorg tijdens de pandemie. Het werkte én binnen de 1,5-meterregeling én het trok de aandacht. De mensen wisten “waar de schoen wringt”. 

Misschien wel de meest ludieke demonstratie op het Malieveld was die van GeenStijl, die opriepen tot de Internet Against Vertical Video Syndrome-demonstratie, want verticaal filmen was een schande voor de (web)consument. De demonstratie was een groot succes. “Wie na vandaag het nog waagt om zijn telefoon tijdens het filmen verkeerd vast te houden dient terstond het land uit gekieperd te worden.”  

Grootste demonstratie ooit 

Het aantal deelnemers aan de demonstraties wisselt uiteraard. Het varieert van een paar honderd tot een paar duizend, maar de grootste demonstratie tot nu toe was toch wel die van 29 oktober 1983. Toen trokken 550.000 mensen door Den Haag naar het Malieveld om te protesteren tegen de plaatsing van kruisraketten in Nederland. Komitee Kruisraketten Nee neemt de organisatie van de demonstratie op zich en veroorzaakt hiermee een grote logistieke chaos. Treinen konden niet meer dicht, ellenlange files en verkeerschaos in de stad. Het had wel effect: de plaatsing van de kruisraketten wordt permanent uitgesteld. 

Anti-kruisrakettendemonstratie, oktober 1983, foto Jan Stegeman

Ook in 2025 staat Den Haag nog steeds op nummer 1 als demonstratiestad. Steeds minder demonstraties worden echter gemeld bij de gemeente, wat vaker leidt tot arrestaties en ongeregeldheden. Het recht op betogen is een groot goed, maar zoals burgemeester Jan van Zanen stelt: het beleid is ‘ruimhartig, maar niet onbegrensd’. 

Auteur: Petra Kortekaas